آواز خواندن قناری نر امری طبیعی است كه بوسیله آن با افراد اجتماع خود ارتباط برقرار می كند و این شایعه كه آواز خواندن قناری در هنگام ناراحتی و افسرد گی پرنده با آواز خواندن در زمانهای دیگر متفاوت است نادرست میباشد زیرا پرنده افسرده آواز نمی خواند و هیچگاه آواز غمگین و حزن آلود سر نمیدهد ولی نوع آواز خواندن پرنده تحت تاثیر صدای محیط اطراف و همچنین آموزش می تواند تغییر یابد ,یعنی صداهای مختلف محیط در فراگیری و تند خوانی و كند خوانی و یا زیر خواندن و یا بم خواندن وحتی كشش صداها موثر است حتی می تواند لحن خواندن ( طنین یا آكوستیك ) را تغییر دهد .بیشتر این تغییرات اكتسابی هستند . یكی از معروفترین نژادها یی كه جهت خواندن نگهداری و تربیت می شوند ,نژاد رولر آلمان است كه تنها آواز خاصی را آموزش می بیند .نژادهای دیگری نیز وجود دارند كه برای این كار آموزش می بینند وهر یك علاقمندان خاص خود را دارند ولی در ایران هیچ یك از این نژادها مورد پسند قرار نگرفته است .اساتید محترم به آواز خوانی گله ای و معمولی و بدون اصول (دهن رسمی )می گویند. این اساتید به پرورش و آموزش نوعی آواز بنام مو قوم مشغولند و زحمت بسیاری را برای تربیت یك قناری در طول یك سال متحمل می شوند ولی پرنده هایی را كه جهت آموزش انتخاب می كنند دارای نژاد خاصی نیستند اما ترجیح می دهند قناری انتخاب شده دارای خصوصیات زیر باشد .
۱-جثه قناری میانه باشد نه خیلی درشت و نه خیلی ریز.
۲-داشتن مقداری فر(رگ) د ر تنه پرنده بسیار خوب است.
۳- سری گرد و بزرگ وچشمانی درشت داشته باشد .
۴-بسیاربهتر خواهد بود كه سابقه و استعداد یادگیری در نسل های گذشته را داشته باشد .
۵-رنگ پرنده تاحد امكان روشن باشد.نظیر سفید, لیمویی, پرتقالی كمرنگ, ماستی (تاكید بر روی رنگهای سفید و ماستی بیشتر است ) احتمالا نام موقوم برگرفته شده از مقام یا مقام دار می باشد كه بمرور زمان در زبان محاوره به موقوم تغییر پیدا كرده است.آواز خواندن دراین سبك دارای ردیف مخصوص به خود می باشد اگر قناری موقوم بخشهای آواز را ردیف بخواند موقوم است واگر ردیف نخواند باز هم موقوم می باشد اما از ردیف خارج خوانده است ولی اگر تكه ای از آواز قناری های رسمی را بجای یكی از بخشها ی ردیف اضافه كند دیگرموقوم نیست و به آن دهن دار می گویند. یك قناری موقوم ممكن است بخشی از آوازش را بر حسب طنین و بمی و لطافت صدایش بسیار زیبا تر از بخشهای دیگر بخواند .یكی سر دهن را یكی وسط دهن را و دیگری پس دهن .اما بخش اصلی و اساسی در موقوم و رابط اتصال بخشهای مختلف آواز در موقوم خوانی وجود قسمت زنگی آن است یعنی اگر درآواز قناری زنگی نباشد دیگر موقوم نیست بخش آواززنگی به سه دسته تقسیم می شود زنگی لوله ای- زنگی نعلبكی - زنگی گیلاسی) واگر درهنگام خواندن - قناری موقوم دو زنگی مختلف را پشت سر هم بخواند به آن برگردان می گویند .بطور كلی ردیف آواز موقوم به چهار بخش تقسیم می شود .اسامی هر یك از این بخشها برمبنای ظرافت وبمی صدا وكشش صدای پرنده تغییر می یابد ولی ردیف اصلی یكی می باشد دراین ردیف زمانی كه پرنده مشغول به خواندن بخش جام جام است این عمل۵ باریا ۵ واحد زمانی تكرار می گردد.پرنده هایی كه جام جام را تند تر می خوانند برای رعایت فاصله زمانی صدای زیری را به انتهای بخش اضافه مینمایند. بدین وسیله هم فاصله زمانی رعایت میشود و هم بخش جام جام به بخش لی لی لی لی بهتر و دلنشین تر اتصال می یابد.میتوان گفت كه هم شمارش می دانند و هم زمان را می شناسند .بخش لی لی لی لی نیز بهتر تیب قبل اجرا می گردد و بعد از آن جام جام سنگین تراز نوبت اول تكرار شده و در انتها با صدای زیر به زنگی تبدیل می شود به این ترتیب یك زنگی اجرا شده است و اگر لی لی لی و جام جام و زنگی دوباره تكرار گردد دو زنگی بحساب می آید . اگر این ردیف را رعایت نكنداصطلاح از وسط دهان خوانده است را به كار می برند.اسامی هر چهار بخش آوازی با تغییر لهجه و طنین و كلفتی و نازكی صدا تغییر می یابد .سر دهن معمولا بصورت لی لام هور و بعد ازآن پیس قور و یا بدون لی لام هور و تنها با پیس قور و یا تنها با صدای بلبل آغاز می گردد .پرنده ای كه سردهن را بم میخواند اگر بلافاصله سردهن را تكراركند به قسمت دوم آن زیر می گویند ممكن است قناری سردهن را با زنگی اغاز كند كه آوازش را برحسب نوع زنگ نامگذاری می كنند. جام جام را بر حسب كلفتی و نازكی صداومحل خواندن آن در طول ردیف چاپ چاپ, چیا چیا نیز می گویند. لی لی لی لی نیز به همین گونه نام گذاری می شود و آن را لولولولو و یا لیولیو نیز می نامند. در موقوم بازی دو اصل اساسی :آواز شناسی و آموزش آواز وجود دارد كه هر فرد با علاقه ای می بایست با آن اشنا باشد .آواز شناسی تنها با تهیه پرنده آواز خوان و گوش دادن به صدای پرنده و یا با تهیه نوارهایی كه مخصوص این كار وجود دارد امكان پذیر است و نمی توان در چند جمله و یا با چند توصیه كوتاه آن را آموخت ,اما برای آموزش آواز موقوم به قناری می توان از جزوه ها و توصیه های اساتید اهل فن استفاده نمود و از آن سود جست .بخشی از نكات مورد توجه اساتید به شرح زیر می باشد . برای آغاز كار ابتدا باید یك تا دو جوجه كه تازه شروع به خوردن تخم مرغ كرده اند تهیه نمود.سن جوجه ها در این زمان بین۲۲ تا۲۵ روز میباشدانها را به محیطی كوچك و خلوت و بدون سروصدا كه صدای هیچ پرنده دیگری شنیده نشود برده و توسط نوار كاست آموزش را آغاز كرده و یا اینكه آنها به یك قناری موقوم دیگركه به استاد معروف است سپرده شوند و سراسر سال را توسط استاد آموزش ببینند,اگراز نوار كاست استفاده میشود باید صدای پخش صوت بسیار كم باشد معمولا از پخش صوت های دولبه برای این كار استفاده می شود . روزانه بین ۲ الی ۳ ساعت آموزش كافی است اما قبلا لازم است كه دور موتور پخش صوت را كمی پایین آورده تا سرعت خواندن مقداری كند تر از حالت معمولی شده باشد .اگر قناری موقوم در اختیار ندارید و قصد استفاده از پخش صوت را دارید حداقل به دو عدد نوار كاست نیاز خواهید داشت كه یكی بصورت ریزه خوانی و بزوار كپی شده باشد و نوار دیگر آواز اصلی پرنده را در خود جای داده باشد .جوجه ها را میبایست حدودا تا ۴ ماهگی با نوار ریزه خوانی و از ۴ماهگی به بعد با نوار اصلی آموزش داد . اساتید فن در همان ۳یا۴ ماه اول از روی ریزه خوانی جوجه ها پی میبرند كه آنها آواز موقوم را فرا میگیرند و یا برای این كار مناسب نیستند.همین نكته تفاوت بین حرفه ای ها و افراد آماتور را مشخص می كند بنا براین سعی كنید با مراجعه به این اساتید و استفاده از تجربیات آنها نسبت به پرورش موقوم اقدام نمایید تا نتیجه كاری را كه یكسال تمام وقت شما را خواهد گرفت به درستی ببینید .بخاطر داشته باشید كه جوجه های شما ممكن است موقوم را بخوانند اما بدلیل زیر بودن صدایشان مورد پسند واقع نگردند پس سعی كنید جوجه های انتخاب شده با مشخصاتی كه مورد نظر موقوم بازان است تطبیق داشته باشند, به این روش آموزش روش چسبنده می گویند .روش آموزش دیگری نیز وجود دارد كه به روش چكیده معروف است .منظوراز چكیده این است كه جوجه ها متعلق به پدری باشند كه موقوم می خواند وهمان پرنده خودعهده دار بزرگ كردن جوجه ها شده باشد و هنگامیكه جوجه ها تخم مرغ خور شد ند با پرنده نر به مكانی دیگر منتقل شوند و یا ماده را ازآن محل دور كرده باشند تا جوجه ها صدای جیك مادر را نشنوند .معمولا برای این كار از ماده هایی استفاده می كنند كه سروصدای زیادی ندارند اساتید اعتقاد دارند كه در روش چسبنده جوجه ها قبل از تولد یعنی حتی درون تخم هم نباید صدای قناری بیگانه ای راغیراز قناری موقوم بشنوند تا آواز دلنشین و مسحور كننده موقوم بوجود آید .
