نام راسته : passeriformes
نام خانواده : توکايان يا Turdidae
نام علمي : luscinia megarhynchos
نام انگليسي : nightingale
ساير نام هاي محلي : بلبل ، هزار دستان
خانواده توکايان :
اين خانواده پرندگاني کوچک و متوسط را در بر مي گيرد که اغلب آوازخوان بوده و داراي دم مستطيل شکل هستند و از حشرات ، نرم تنان و ميوه تمشک و مانند آن تغذيه مي کنند . اين خانواده در ايران داراي 32 گونه بوده و پرندگاني همچون توکاها ، بلبل ها ، چک ها و دم سرخ ها در اين خانواده قرار دارند . بهترين پرندگان آوازخوان ايران در اين خانواده قرار دارند . برخي گونه هاي اين خانواده بسيار مشابه بوده و تشخيص آنها از يکديگر دشوار است . نر و ماده برخي ازگونه ها بسيار مشابه و در برخي ديگر از گونه ها متفاوت هستند .
آشنايي با بلبل هزاردستان :
بلبل هزار دستان بهترين پرنده آوازخوان موجود در کشور ايران مي باشد . اين پرنده 16 سانتيمتر طول دارد و بسيار شبيه به بلبل خالدار ( يکي ديگر از گونه هاي موجود در خانواده توکايان ) است ولي روتنه اش کمرنگ تر و بيشتر متمايل به قهوه اي بوده و دمش نيز قرمز است و همچنين حلقه سفيد دور چشمانش واضح تر ديده مي شود . زيرتنه تميز و فاقد لکه روي سينه و پهلو ها است و به رنگ سفيد متمايل به نخودي يا خاکستري ديده مي شود . پرنده جوان بلبل هزاردستان خالدار بوده و با خالهاي نخودي در سينه و پهلوها و خالهاي کمرنگي در پوشش هاي مياني بال ديده مي شود . اين پرنده در هنگام آوازخواني خود را کاملاً مخفي نگه مي دارد ولي از صدايش مي توان آن را از بلبل خالدار تشخيص داد .
نر و ماده بسيار مشابه بوده و تشخيص آن تنها به واسطه شنيدن آواز و يا توسط افراد بسيار با تجربه امکان پذير است .
تغذيه :
از حشرات ، نرم تنان و ميوه هايي همچون توت تغذيه مي کند .
پراکنش :
از نظر پراکنش جهاني اين پرنده در جنوب انگلستان و به طرف شرق تا مرکز و جنوب اروپا ، مرکز آسيا و مناطقي از شمال آفريقا توليد مثل مي کند و در فصل زمستان در جنوب آفريقا هم ديده شده است .
درکشور ما در بهار و تابستان فراوان بوده و به جز بخش هايي از شرق ، مرکز و جنوب در ساير نواحي ديده شده و توليد مثل مي کند .
محل زندگي :
اين پرنده در جنگل هاي برگ ريز ، باغ ها ، بوته هاي خار دار و گاهي در حاشيه مناطق خشک به سر برده و در بوته هاي تمشک و نزديک و يا روي سطح زمين و با استتار کامل آشيانه مي سازد .
آواز :
آواز اين پرنده بسيار متنوع ، زيبا و بلند بوده و هم در شب و هم در روز شنيده مي شود . آواز شامل چهچهه ها و تحرير هاي زنگ دار و بلند و متنوع مي باشد . اين پرنده بيشتر از اينکه ديده شود آوازش شنيده مي شود . آواز خواني نيز مختص پرنده نر مي باشد .
جهت شنيدن آواز بلبل هزار دستان مي توانيد به لينک زير رفته و روي گزينه Play کليک کنيد .
شنیدن آواز بلبل هزار دستان
ساير نکات :
بلبل هزار دستان معمولا در نزديک سطح زمين ديده شده و تغذيه مي کند . و از روي شاخه هاي مخفي آواز مي خواند و معمولاً تنهاست و به صورت دسته جمعي ديده نمي شود . پرنده اي تک همسر بوده و لانه در نزديکي يا در سطح زمين قرار دارد . بين 4 تا 5 تخم مي گذارد و به مدت 13 روز روي آنها مي خوابد و جوجه ها نيز بعد از 11 روز لانه را ترک مي کنند . اين پرنده در سال يک يا دو بار توليد مثل مي کند .
در سال هاي اخير در بعضي از شهرها صيادان اقدام به صيد و پرورش اين پرنده در قفس نموده اند . البته بايد به اين نکته اشاره کرد که نگهداري و پرورش از اين پرنده بسيار دشوار است و اين به علت حشره خوار بودن آن است . جهت تغذيه اين پرنده در قفس مي بايست از مخلوطي از دان پالس و گوشت نرم و مواد گياهي استفاده نمود و البته اگر دسترسي به حشرات ميسر باشد بهتر است حشرات را جهت تغذيه در اختيار پرنده قرار داد . از ميوه ها نيز در تغذيه پرنده مي توان استفاده کرد و از جمله ميوه هايي که در تغذيه پرنده به کار برده مي شود مي توان به انگور ، سيب ، تمشک و توت درختي و حتي سنجد اشاره کرد .
نکته اين که اگر مايل به نگهداري از بلبل هزاردستان هستيد بايد جوجه آن را تهيه کنيد و معمولاً پرندگان بالغ شکار شده و وحشي در محيط قفس دوام ندارند .
محيط قفس نگهداري بلبل هزاردستان بهتر است بزرگ بوده و چندين نشيمن گاه در آن قرار داشته باشد . تغذيه نيز بايد متنوع باشد .
در موقع خريد توجه داشته باشيد که جوجه هزاردستان خالدار و با دم مستطيلي بوده و فاقد هرگونه نوار ابرويي در سر مي باشد و تنها حلقه سفيدي اطراف چشم پرنده وجود دارد .